Μαγαζιά, πωλητές, εμπορεύματα και πελάτες

Αν και είχα την πεποίθηση πως όλοι οι πολιτικοί σχηματισμοί (κόμματα) αποδίδουν τον χαρακτηρισμό «ΠΕΛΑΤΕΙΑΚΟ» στο ελληνικό πολιτικό σύστημα, ωστόσο για να σιγουρευτώ πριν κάνω αυτές τις σημειώσεις, έκανα μια γρήγορη αναζήτηση, ώστε να εντοπίσω και να αποδελτιώσω δηλώσεις των ηγετών τους που πράγματι να αναφέρουν αυτό τον χαρακτηρισμό. Βρήκα λοιπόν δηλώσεις ηγετικών στελεχών (ή ηγετών) ΟΛΩΝ των πολιτικών κομμάτων, και μάλιστα πρόσφατες, που κάνουν λόγο για ΠΕΛΑΤΕΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ. Αυτονόητο πως ο καθένας δίνει τις δικές του ερμηνείες και επιρρίπτει συνήθως στους υπόλοιπους την ευθύνη για την εγκαθίδρυση τέτοιας λογής σχέσεων μεταξύ κομμάτων και ψηφοφόρων. Μια καλύτερη ανάγνωση αυτών των δηλώσεων δείχνει πως η συγκεκριμένη κατάσταση σχέσεων θεωρείται τόσο γενικευμένη και τόσο αποδεκτή ως πραγματικότητα, ώστε να δικαιολογεί τον χαρακτηρισμό «ΠΕΛΑΤΕΙΑΚΟ ΚΡΑΤΟΣ».

Καταλαβαίνω ότι σχέσεις αυτού του τύπου, και μάλιστα γενικευμένες σε τέτοιο βαθμό ώστε να δικαιολογούν χαρακτηρισμό «πελατειακό κράτος», δικαιολογούν συνάμα και την υπόθεση πως έχουμε να κάνουμε με σοβαρότατη συνταγματική εκτροπή του πολιτεύματος της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, αφού κιόλας η συνταγματική νομιμότητα έχει προφανώς καταλυθεί από τα ίδια τα θεσμικά όργανα στα οποία έχει ανατεθεί η τήρησή της.
Δεν έχω την αξίωση να αναλύσω και να κατανοήσω αυτό το πρόβλημα σαν πολιτειολόγος, συνταγματολόγος, ή σαν κάτι άλλο …λόγος, αφού τέτοιες γνώσεις δεν κατάφερα να αποκτήσω. Με ενδιαφέρει να το καταλάβω σαν απλός, καθημερινός, ενεργός και σκεπτόμενος άνθρωπος.

Πέραν πάσης αμφιβολίας γνωρίζω (εκ πείρας) ότι η πελατειακή σχέση προϋποθέτει ΣΥΝΑΛΛΑΓΗ. Γνωρίζω επίσης ότι η συναλλαγή γίνεται με ΤΙΜΗΜΑ. Και εν τέλει γνωρίζω αυτό που όλοι γνωρίζουν, ότι δηλαδή μια συναλλαγή απαιτεί ΠΕΛΑΤΗ, ΠΩΛΗΤΗ (έστω και αυτόματο), ΕΜΠΟΡΕΥΜΑ και ΜΑΓΑΖΙ. Απλά πράγματα δηλαδή. Διακινδυνεύοντας να "θυμώσει" με τους συλλογισμούς μου ο πολιτικός μας "πολιτισμός" δεν μπορώ παρά να οδηγηθώ στην εξής αντιστοίχιση, για να κατανοήσω την πελατειακή δομή του πολιτικού μας συστήματος:

1. Πελάτης = ψηφοφόρος 2. Πωλητής= πολιτικό προσωπικό κομμάτων 3. Εμπόρευμα = υπόσχεση για κάτι 4. Τίμημα = ψήφος 4. Μαγαζί = πολιτικό κόμμα. Πράγμα που σημαίνει ότι το μαγαζί (κόμμα) φτιάχνει ένα «προεκλογικό πρόγραμμα» (εμπόρευμα) που λέει, για παράδειγμα, ότι αν «αγοράσετε» από εμένα δεν θα βάλω νέους φόρους, και θα δώσω αυξήσεις πάνω από τον πληθωρισμό γιατί ...λεφτά υπάρχουν. Το πολιτικό προσωπικό (πωλητές) παίρνει το εμπόρευμα και το εκθέτει προς πώληση εκθειάζοντας τα πλεονεκτήματά του. Για να πετύχει μάλιστα κάποιες σίγουρες ελάχιστες πωλήσεις δημιουργεί πυραμιδικού τύπου δίκτυο λιανικών πωλήσεων (ντήλερς) αναλαμβάνοντας δέσμευση για εργασιακή τακτοποίηση ενός αριθμού ή μιας κατηγορίας πελατών. Οι πελάτες μετράνε τα λεφτά τους (τις ψήφους τους) και διαπραγματεύονται ώστε να πάρουν περισσότερο εμπόρευμα (υποσχέσεις για πιο πολλά και περισσότερες δεσμεύσεις εργασιακής τακτοποίησης). Κάποια μέρα το παζάρι τελειώνει και έρχεται η μέρα της αγοράς (εκλογές). Οι πελάτες κάνουν λογαριασμό και επιλέγουν το μαγαζί από το οποίο θα ψωνίσουν. Η συναλλαγή γίνεται τοις μετρητοίς και διέπεται από τον βασικό κανόνα των συναλλαγών μετρητοίς που ορίζει πως, μετά την απομάκρυνση εκ του ταμείου (κάλπης) ουδέν λάθος αναγνωρίζεται. Το μαγαζί που θα προσελκύσει τους περισσότερους πελάτες αποκτά το δικαίωμα να διαχειρίζεται για κάποια χρόνια τα ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΧΡΗΜΑΤΑ (φόρους, αμοιβές κτλ.) όχι μόνο των δικών του πελατών αλλά και όλων των πελατών των άλλων μαγαζιών, δηλαδή γίνεται ΜΑΓΑΖΙ - ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ. Έπονται μια σειρά εμπορικές διεργασίες για τις κακοτεχνίες του μαγαζιού που έδιωξαν πελάτες, αποτυχημένους πωλητές, ελαττωματικό εμπόρευμα, ανίκανους ντήλερς κτλ., ενώ ήδη οι πελάτες (ψηφοφόροι) αρχίζουν την γκρίνια, γιατί λίγο μετά διαπιστώνουν πως το εμπόρευμα που παραλαμβάνουν (υλοποίηση προεκλογικών υποσχέσεων) είναι σκάρτο.

Από την άλλη μεριά σκέφτομαι ότι αυτή η «χυδαία» αντιστοίχιση των πολιτικών κομμάτων με εμπορικά μαγαζιά πολιτικά ίσως αδικεί εκείνα που δεν έγιναν ποτέ μαγαζί – κυβέρνηση (όχι πως δεν το επιδιώκουν, αλλά δεν τους βγήκε) και ιδιαίτερα εκείνα που η πόρτα τους βλέπει την αριστερή μεριά του φεγγαριού. Ακόμα πιο πολύ σκέφτομαι ότι αυτή η «χυδαία» προσέγγιση αδικεί όλους εκείνους που δεν έχουν τη συνείδηση πελάτη- αγοραστή όταν ρίχνουν τον οβολό τους (ψήφο) στο ταμείο (κάλπη). Γιατί υποθέτω πως χιλιάδες άνθρωποι επιλέγουν τον κομματικό σχηματισμό της προτίμησής τους με κριτήρια ιδεολογικά (κατά την άποψή τους τουλάχιστον). Αλλά ξέρω και κάτι ακόμα. Ότι δηλαδή οι ομόΤΕΧΝΟΙ συνήθως συγκροτούν συνΤΕΧΝΙΑ με σκοπό την προστασία των συμφερόντων τους. Η συντεχνία δεν εξασφαλίζει πως όλοι είναι ίσοι. Υπάρχουν μεγάλοι και μικρότεροι. Με το χρόνο άλλοι μικραίνουν και άλλοι μεγαλώνουν. Η συντεχνία διασφαλίζει ότι θα υπάρχεις, εφόσον σέβεσαι τους ιδρυτικούς της κανόνες. Αλλιώς αποβάλλεσαι. Δεν ξέρω πολλά πράγματα, αλλά κάτι ακούω για ποσοστώσεις σε διορισμούς, σε ελεγκτικούς- εισπρακτικούς μηχανισμούς, σε αποσπάσεις επαγγελματικού πολιτικού προσωπικού, σε κοινοτικά προγράμματα, σε άμεσες χρηματοδοτήσεις και άλλα τέτοια χαριτωμένα. Όλα αυτά πληρώνονται με πραγματικά χρήματα που θέλοντας και μη καταβάλλουν πελάτες και μη πελάτες. Εδώ δεν υπάρχει διάκριση στο ποιος αγόρασε (ψήφισε) και ποιος όχι.

Τυχαίνει να έχω υπόψη μου κάμποσες διαφορετικές εξηγήσεις για την δήθεν αναγκαιότητα αυτών των πρακτικών, αλλά δεν άκουσα ποτέ κανένα μαγαζί της συντεχνίας να δηλώσει εξαίρεση από τους κανόνες της. Και πάνω που σκεφτόμουνα μήπως είμαι υπερβολικά καχύποπτος και κάνω προχωρημένους, δηλαδή ανεδαφικούς, συλλογισμούς, άκουσα δύο συνθήματα να εκφέρονται με οργή από ολότελα διαφορετικές κοινωνικές ομάδες. Άκουσα χιλιάδες να κραυγάζουν «κλέφτες» και μετά «να καεί, να καεί το μπουρδέλο η Βουλή», οπότε άρχισα να σκέφτομαι πως δεν είμαι προχωρημένος, αλλά μάλλον έχω μείνει πίσω...