Εδώ είμαι, δεν χάθηκα

Μερικοί φίλοι, που δεν έχουν βέβαια αντίληψη της δικής μου καθημερινότητας, έδειξαν να ανησυχούν, γιατί δεν είδαν για περίπου 15 μέρες κάποια ανάρτηση, κάποιο άρθρο μου. Οπότε ξαναλέω ότι δεν αποφάσισα στα πενήντα τόσα μου να κάνω ούτε τον διαφημιστή ούτε τον επί παντός θέματος αρθρογράφο. Απλώς αναρτώ, πού και πού, μερικές σημειώσεις που δεν είναι παρά σκέψεις ενός καθημερινού ανθρώπου για ό,τι σημαντικό καταλαβαίνει πως συμβαίνει ή πρόκειται να συμβεί γύρω του. Σκέψεις και μερικές υποκειμενικές διαπιστώσεις που, ενδεχομένως, παρουσιάζουν κάποιο ενδιαφέρον για όσους έχουν έναν παρόμοιο προβληματισμό και συγγενείς ανησυχίες.

Η αλήθεια είναι ότι τις τελευταίες δεκαπέντε ημέρες ασχολήθηκα κάπως εντατικά με την υποστήριξη της δουλειάς του ebloko σε επίπεδο επικοινωνίας με παραγωγούς, γιατί δουλειά του ebloko είναι η σωστή –λειτουργική ανάρτηση παραγωγών και όχι η ανάρτηση άρθρων… Επεδίωξα να δω από κοντά τη δουλειά κάποιων παραγωγών μας σε Μακεδονία και Πελοπόννησο. Να δω πώς διαχειρίζονται πρακτικά τον τομέα «παραγωγή» και τον τομέα «τυποποίηση».

Σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις, που αφορούσαν διαφορετικά προϊόντα, προκύπτει πως οι παραγωγοί μας, αν και αφημένοι στην τύχη τους, είτε από ανάγκη είτε από φιλότιμο είτε και απ’ τα δυο μαζί, έχουν βρει αποδεκτές λύσεις σε επίπεδο παραγωγής και παράγουν πολύ καλής ποιότητας προϊόντα. Θεωρούν μάλιστα ζήτημα προσωπικής τιμής το να κάνουν προϊόν ποιότητας. Προϊόν που να το θεωρούν καλύτερο ο ένας από του άλλου και όλοι συνολικά καλύτερο από τα αντίστοιχα εισαγόμενα. Ωστόσο τα μικρόβια των «προγραμμάτων», των επιδοτήσεων, των πιστοποιήσεων, των (συνήθως υποτίθεται) βιολογικών καλλιεργειών, και γενικά το καρναβάλι της ΚΑΠ έχουν σημαδέψει την αγροτική παραγωγή. Διάχυτη ημιμάθεια (κυρίως από σεμινάρια και επιμορφώσεις της αρπαχτής), που συνήθως εκφέρεται δογματικά ως επιστημοσύνη. Γίνεται, για παράδειγμα, πολύς λόγος για την ανάγκη εδαφολογικής ανάλυσης, αλλά απουσιάζει κάθε δυνατότητα για πραγματική και παραγωγική υλοποίησή της. Γίνεται πολύς λόγος επίσης για βιολογική καλλιέργεια, για βιοφάρμακα και βιολιπάσματα, αλλά η επιλογή και η χρήση τους δεν διαφέρει από αυτή των συμβατικών.

Αυτό που δεν απουσιάζει είναι η σφραγίδα πιστοποίησης! Το πιστοποιητικό με κάτι λίγα ευρώ είναι εξασφαλισμένο. Τίποτα σχεδόν δεν έχει αλλάξει στον ρόλο του γεωπόνου, που εξακολουθεί να είναι φαρμακέμπορος ή μεσίτης φαρμάκων και όχι επιστημονικός σύμβουλος. Το ότι βρίσκεις κάμποσες εξαιρέσεις, ιδιαίτερα σε νέους γεωπόνους, δεν αλλάζει την εικόνα. Όπως δεν την αλλάζει και η διαπίστωση ότι πολλοί είναι οι παραγωγοί – αγρότες που δείχνουν υποψιασμένοι και είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί. Αλλά λίγο η άγνοια, λίγο η ανάγκη την κάνουν τη ζημιά τους. Και για να μην υπάρξει παρανόηση, η ζημιά δεν γίνεται στη ποιότητα του προϊόντος αλλά στο κόστος του δηλαδή στην τσέπη του παραγωγού.

Τα πράγματα φαίνονται πολύ καλύτερα στον τομέα της δευτερογενούς παραγωγής, στο βαθμό που αυτή ασκείται από παραγωγούς. Είναι πραγματικά εκπληκτικό το μεράκι και η σχολαστικότητα όλων όσων ασχολούνται – είτε ως κύρια ασχολία είτε ως συμπληρωματική εισοδήματος – με την επεξεργασία πρώτων υλών και την παραγωγή έτοιμου για κατανάλωση προϊόντος. Από το Νερόμυλο του Γιώργη στο Νεοχώρι της Αριδαίας μέχρι το εργαστήρι ζυμαρικών της κυρα - Δήμητρας στο Γύθειο, η εικόνα, η αντίληψη, το μεράκι και η σχολαστικότητα είναι ίδια. Παραδοσιακή αντίληψη και παραδοσιακές μέθοδοι που κατάφεραν να κρατήσουν απόσταση από την νοοτροπία της εύκολης κονόμας και που δεν εγκλωβίστηκαν στο μαντρί του αγροτουρισμού.

Εκεί που τα πράγματα μάλλον δεν σηκώνουν χειρότερο επίπεδο είναι σε ό,τι σχετίζεται με την τυποποίηση του προϊόντος για διάθεση. Είτε πρόκειται για συσκευασία προϊόντος είτε σήμανση συσκευασίας είτε πακετάρισμα έτοιμου προϊόντος για μεταφορά, η κατάσταση δεν μπορεί να γίνει χειρότερη. Όλα χειροκίνητα, όλα όπως γίνονταν πριν από 50 χρόνια. Η σέσουλα, η κουτάλα και το χωνί υποκαθιστούν τη γεμιστική μηχανή, το χειροκίνητο βίδωμα ή τάπωμα αγνοεί τις σχετικές μηχανές, η αυτοκόλλητη ετικέτα με το χέρι αγνοεί ετικετέζες, προτυπωμένα υλικά και εκτυπωτές, ενώ τα διακοσμητικά φιογκάκια κάνουν τη δουλειά του κλεισίματος αντί για μηχανές κλειστικές ή σφραγιστικές. Μια σειρά τεχνικές, ορισμένως εφευρετικές, υποκαθιστούν τη διαθέσιμη τεχνογνωσία σε όλο σχεδόν το φάσμα αποστείρωσης, τυποποίησης, συσκευασίας και υπερσυσκευασίας.

Άριστα δηλαδή προϊόντα υπόκεινται σε τρόπους σχετικής διαχείρισης που, έστω κι αν δεν βάζουν σε κίνδυνο την αλλοίωσή τους, πάντως τα φορτώνουν με υψηλό και αναίτιο κόστος ενώ, ταυτόχρονα, τα οδηγούν σε βάρβαρη αισθητική υποβάθμιση. Δεν είναι τυχαίο που μεγάλες μεταποιητικές και συσκευαστικές μονάδες κάνουν πάρτι, αφού εκμεταλλεύονται αυτή την έλλειψη. Όπως δεν τυχαίο το ότι Ενώσεις Αγροτικών Συνεταιρισμών ΕΙΣΑΓΟΥΝ τυποποιούν και εμπορεύονται προϊόντα. Μοιάζει παράδοξο, αλλά είναι αληθινό ότι η Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Άνω Περικοκλάδας (και πολλές άλλες … πραγματικές) εισάγει, τυποποιεί και εμπορεύεται όσπρια και ρύζι από την Κίνα, την ίδια ώρα που οι τοπικοί παραγωγοί έχουν τη σοδειά τους αδιάθετη, στο έλεος κάθε τυχάρπαστου κατεργάρη. Είναι και τούτο ένα από τα συμπτώματα – εκτρώματα της ΚΑΠ των Βρυξελλών.